%0 Journal Article %T الگوی استقراری دشت نیشابور در دوره ساسانی %J دوفصلنامه موزه ملی ایران %I موزه ملی ایران %Z 2783-2228 %A لباف خانیکی, میثم %D 2020 %\ 11/21/2020 %V 1 %N 1 %P 161-186 %! الگوی استقراری دشت نیشابور در دوره ساسانی %K نیشابور %K منظر فرهنگی %K دوره‌ی ساسانی %K الگوی استقراری %K بهره‌وری از زمین %R https://doi.org/10.6084/m9.figshare.14754210 %X شرایط مساعد جغرافیایی و عبور مهم‌ترین راه ارتباطی قاره‌ی آسیا از بخش شمالی دشت نیشابور، از دیرباز سبب شکل‌گیری استقرارهای انسانی و وقوع رویدادهای تاریخی مهم در این ناحیه شده است. نیشابور در دوره‌ی ساسانی یکی از مراکز مهم نظامی و سیاسی حوزه‌ی شمال شرق ایران به شمار می رفت و به عنوان یکی از مراکز کشاورزی و صنعتی فلات ایران شناخته می شد. این عوامل سبب شد که در این دوره جمعیت نیشابور رو به ‌فزونی گذارد. افزایش جمعیت از یک طرف سبب تکوین و توسعه‌ی سکونتگا‌ه‌های شهری و روستایی شد و از طرف دیگر بخش‌های وسیع‌تری از دشت نیشابور مورد بهره‌برداری جوامع انسانی قرار گرفت. مطالعات باستان شناسی گویای آن است که مکان‌گزینی سکونتگاه‌های دشت نیشابور در دوره‌ی ساسانی، با تکیه بر امکانات طبیعی و پراکنش عوارض فرهنگی صورت گرفته است. از این رو، کیفیت پراکنش محوطه‌های استقراری دشت نیشابور در دوره‌‌ی ساسانی را می‌توان تابعی از ارتباط فضاییِ عوارض طبیعی و فرهنگی این دشت دانست. آب، زمین و شهرِ نیشابور مهم‌ترین عوامل تعیین‌کننده‌ی الگوی استقراری منظر فرهنگی نیشابور در دوره‌ی ساسانی به شمار می‌روند. بر اساس نظمِ فضایی موجود در پراکنش سکونتگاه های دشت نیشابور و الگوی حاکم بر تولیدات سفالی این ناحیه، به نظر می رسد کلیه‌ی استقرارهای ساسانی دشت نیشابور، اقمارِ شهر مرکزی نیشابور بوده‌اند و با یکدیگر در مبادله‌ی دایم کالا و خدمات به سر می برده‌اند. %U http://jinm.irannationalmuseum.ir/article_244330_b134b103c8889849079ed3945794d0f9.pdf