TY - JOUR ID - 252916 TI - مطالعات فنی دو شی آلیاژ مس متعلق به عصر مفرغ ایران JO - دوفصلنامه موزه ملی ایران JA - JINM LA - fa SN - AU - عودباشی, امید AU - میوفر, ماتیاس AU - بهادری, سپهر AU - طیاری, جواد AD - گروه مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان AD - موسسه علوم باستان شناسی وین، دانشگاه وین Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 2 IS - 1 SP - 67 EP - 74 KW - فلزگری باستانی KW - تورنگ تپه KW - تپه حصار KW - برنز قلعی KW - مس آلیاژنشده DO - 10.22034/jinm.2021.252916 N2 - در این پژوهش، مطالعات فنی با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی دو شیء ساخته‌شده از آلیاژ مس از ناحیه شمال ایران شامل یک خنجر متعلق به تورنگ‌تپه و یک حلقه (بازوبند) متعلق به تپه حصار از دوره مس‌سنگی جدید و دوره مفرغ انجام شده است. در این مطالعه از روش‌های آنالیز شیمیایی و میکروسکوپی شامل آنالیز پلاسمای جفت شده القایی-طیف سنجی نشر نوری (ICP-OES)، میکروسکوپی الکترونی روبشی مجهز به طیف سنجی پراش انرژی پرتو ایکس (SEM-EDS) و متالوگرافی استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان داد که خنجر از آلیاژ برنز قلعی ساخت شده؛ درحالی‌که حلقه از مس ناخالص یا مس آلیاژنشده با میزان کم ارسنیک ساخته شده است. روش ساخت و شکل‌دهی هر دو شیء شامل چرخه‌های متناوب کار سرد و تابکاری است با این تفاوت که میزان تابکاری برای از بین بردن مغزه‌دار شدن اولیه در حلقه مسی کافی نبوده است. این امر موجب ایجاد ساختار روی‌هم افتاده به صورت نوارهای تقریبا موازی باقی‌مانده بر روی ساختار کارشده و بازتبلوریافته است که در ریزساختار اچ شده نمونه قابل مشاهده است. از سوی دیگر، آخال‌های غیرفلزی در ریزساختار هر دو شیء قابل مشاهده هستند. ترکیب شیمیایی این آخال‌ها در ریزساختار خنجر برنزی شامل سولفیدهای مس و در ریزساختار حلقه مسی شامل اکسیدهای مس است. این امر بیانگر تفاوت در ترکیب سنگ معدن‌های استفاده شده برای تولید این دو شیء است. در نتیجه، می‌توان فرض کرد که دو شیء مورد مطالعه با دو فرایند متفاوت تولید شده‌اند اگرچه هر دو فرایندها در دوره مفرغ در ایران معمول بوده‌اند UR - http://jinm.irannationalmuseum.ir/article_252916.html L1 - http://jinm.irannationalmuseum.ir/article_252916_c64fc7569662cbb5d03effad21f63730.pdf ER -