%0 Journal Article %T تأثیر مدیریت منابع آب بر تغییر جغرافیای اداری خوراسگان اصفهان از دوره صفوی تا عصر حاضر %J دوفصلنامه موزه ملی ایران %I موزه ملی ایران %Z 2783-2228 %A برهانی رارانی, علی %A نوریان, الهه %D 2022 %\ 02/20/2022 %V 2 %N 2 %P - %! تأثیر مدیریت منابع آب بر تغییر جغرافیای اداری خوراسگان اصفهان از دوره صفوی تا عصر حاضر %K اصفهان %K خوراسگان %K منظر فرهنگی %K زایندهرود %K چشمه باقرخان %K مدیریت منابع آب %R 10.22034/jinm.2022.533334.1042 %X برطبق تقسیمات سیاسی و جغرافیای اداری، خوراسگان در دوره صفوی و زند قریه، در دوره قاجار قریه و قصبه، در دوره پهلوی قصبه و شهر بوده و از سال 1392 خورشیدی، منطقه 15 شهر اصفهان؛ با وسعتی نزدیک به 70 کیلومتر مربع است. با توجه به وجود قریه‌های متعدد در محدوده شرق شهر اصفهان و همجوار با قریه خوراسگان، مهم‌ترین مسئله پژوهش حاضر، ارزیابی تغییرات جغرافیای اداری انجام شده در این پهنه و نقش مدیریت منابع آب در آن است. در این راستا، علاوه بر منابع مکتوب و اسناد تاریخی محلی، بررسی آثار به جامانده از مدیریت منابع آب و ‌بهره‌گیری از عکس‌های هوایی نیز دارای اهمیت فراوانی است. براساس طومار منتسب به شیخ بهایی، قریه خوراسگان در دوره صفویه، دارای سهم مشخصی از آب زاینده‌رود برای کشاورزی بوده است. علاوه بر این، چشمه و قناتی از قلعه طبرک به سمت این قریه می‌آمده است. اما اضافه شدن منبع آبی دیگری به قنات خوراسگان در دوره زندیه، باعث افزایش تولید محصولات کشاورزی این قریه نسبت به قریه‌های مجاور شد. این مسئله باعث افزایش قدرت اقتصادی و گسترش بافت روستایی خوراسگان شد و در نیمه دوم دوره قاجار با تغییر جغرافیای اداری خوراسگان از «قریه» به «قصبه»، نتیجه خود را نشان داد. پایداری منابع آبی و وجود خان‌های مسلّط بر منابع آب و کشاورزی در این قریه، سبب گسترش هر چه بیشتر بافت روستایی خوراسگان و قریه‌های مجاور شد. این گستردگی، در دهه 40 خورشیدی، لزوم تأسیس سازمان شهرداری برای اداره امور آن را موجب شد و نام خوراسگان که قصبه بُلوک جی خوانده می‌شد، برگزیده و در سال 1343 خورشیدی شهرداری و «شهر خوراسگان» تأسیس شد. قریه‌های مجاور نیز به همراه محلّه‌های خوراسگان به عنوان محلّه‌های شهر تازه ‌تأسیس درآمدند. %U http://jinm.irannationalmuseum.ir/article_704208_feb91c96bc3fa199c2988440c4f9dbc4.pdf