بررسی های ویلیامسون در جنوب ایران و مجموعۀ او

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکترا، گروه باستان شناسی، دانشگاه تهران

چکیده

بررسی‌های اندرو ویلیامسون در طی سال‌های 1350 تا 1357 خورشیدی از دیدگاه جغرافیایی گسترده‌ترین بررسی میدانی است که تاکنون در ایران انجام شده است. وی همچنین کاوش‌هایی در سیرجان و دشت ده انجام داد. مرگ زودهنگام و مشکلات ناشی از شیوه کار او باعث شد تا سال‌ها مجموعه حاصل از کارهایش ناشناخته باقی بماند. ویلیامسون بیشتر یافته‌های خود را به انگلستان فرستاد؛ اما بخشی از مجموعه وی نیز در موزه ملی ایران به‌جامانده است که شامل باقی‌مانده یافته‌های حاصل از بررسی‌ و بخشی از یافته‌های کاوش سیرجان و همچنین یافته‌هایی است که ویلیام سامنر از بررسی دشت مرودشت به‌دست آورده و در اختیار او گذاشته بود. مجموعه ویلیامسون در انگلستان بارها مورد پژوهش قرار گرفت اما با وجود گذشت پنج دهه، بر روی مجموعه موجود در ایران کار پژوهشی جدی انجام نشده بود. با توجه به اهمیت این مجموعه و کمبود اطلاعات و بررسی‌های باستان‌شناسی در کرانه‌ها و پس‌کرانه‌های دریای پارس، نگارنده در سال 1398 پژوهشی روی یافته‌های موجود در موزه ملی ایران انجام داد. با انجام این کار ضمن معرفی کمی و کیفی مجموعه، گستره بررسی‌های ویلیامسون مورد بازبینی قرار گرفت. مجموعه ویلیامسون در ایران دربردارنده بیش از دوازده هزار یافته (عمدتا سفال) از دوران تاریخی تا  سده‌های متاخر اسلامی است. این یافته‌ها از بخش‌های مختلف نیمه جنوبی کشور و از استان‌های بوشهر، هرمزگان، فارس، کرمان، بخش‌هایی از خوزستان و سیستان و بلوچستان گردآوری شده است. طی این پژوهش تلاش شد تا حد امکان هویت یافته‌ها بازیابی شود. با وجود تمام کاستی‌ها و ویژگی‌های خاص مجموعه، مقایسه تطبیقی و گاهنگاری نسبی سفال‌های دوران تاریخی در کنار یافته‌های دوران اسلامی آن نشان‌دهنده تداوم استقرار و استمرار برخی فرم‌های سفالی در برخی مناطق جنوبی ایران است که از اهمیت بالایی در مطالعات باستان‌شناسی این حوزه برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Williamson Surveys in Southern Iran and his Collection

نویسنده [English]

  • Homayoun Khosheghbal
PhD Candidate, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran
چکیده [English]

The Williamson surveys conducted in Iran from 1968 to 1971 are the most extensive field surveys from a geographical standpoint. Williamson directed some excavations in Sirjan and Dasht-i Deh, but his sudden death and work method caused problems that kept the results unknown for years. Most of his finds were sent to England, but a portion of them, including the rest of the survey, finds from Sirjan excavations, and Sumner’s finds from the Marvdasht Plain survey, were given to the National Museum of Iran. Although Williamson’s collection has been studied many times in England, no serious research work has been done on Iran’s collection. In 2019, a team led by the author researched this collection for two months in the National Museum of Iran’s repository due to its importance and the lack of archaeological information and surveys on the Persian Gulf’s shores. These finds were gathered from different parts of southern Iran, including Bushehr, Hormozgan, Fars, Kerman, parts of Khuzestan, and Sistan and Baluchistan. Most of the collection consists of pottery pieces (12,258 sherds, %92 belonging to the Islamic period and %8 belonging to the historical period). Despite shortcomings and special features, pottery studies show the continuity of settlement from the Historic era to the late Islamic centuries in some southern regions of Iran, providing valuable information previously unknown.m

کلیدواژه‌ها [English]

  • Williamson’s Collection
  • Iran National Museum
  • Persian Gulf
  • Sirjan
  • Istakhr
  • Bostanu